سلولهای بنیادی مزانشیمی با خصوصیات منحصر به فرد خود افقهای جدیدی در درمان بیماریهای التهابی و غیر التهابی ایجاد کردهاند. با این وجود بهرهگیری بالینی از آنان نیازمند کنترل سختگیرانه است تا از رعایت قوانین و اصول مربوط اطمینان حاصل شود. ارزیابیهای متعددی لازم است تا به یک محصول آزمایشگاهی اجازه استفاده بالینی داده شود؛ این ارزیابیها شامل بررسیهای آزمایشگاهی، مطالعات پیشبالینی و کارآزماییهای بالینی است. هدف از انجام تمام این مراحل، که معمولاً سالها به طول میانجامد، حصول اطمینان از بیخطر و اثر بخش بودن روش درمانی است. با توجه به تلاش پژوهشگاه رویان برای توسعه سلولدرمانی در ایران مطابق با بالاترین استانداردهای جهانی، واحدی به منظور ارزیابی و تضمین کیفیت محصولات سلولی در مرکز توسعه فناوری محصولات پیشرفته سلولی رویان ایجاد شده است. با توجه به اهمیت مطالعات پیشبالینی در امکان استفاده بالینی از محصولات سلولی، دکتر سیده نفیسه حسنی، دکتر انسیه حاجی زاده صفار، بهنوش طیبی، مهناز بابا احمدی و همکارانشان در پژوهشگاه رویان طی پژوهشی به بررسی اثر سمی احتمالی سلولهای بنیادی مزانشیمی کشت داده شده به صورت کلونی که پس از خارج کردن از انجماد به شکل تزریق به موضعی خاص (local) یا تزریق به دستگاه گردش خون (systemic) به بدن دریافت کننده پیوند وارد شوند، پرداختند. در این پژوهش نخست اصالت سلولهای بنیادی مزانشیمی مطابق با استانداردهای تعریف شده بینالمللی برای استفاده بالینی از آنان مورد بررسی قرار گرفت. سپس سلولهای مذکور از طریق تزریق وریدی یا تزریق به دیسکهای بین مهرهای به بدن حیوان مدل آزمایشگاهی وارد شدند. پس از آن تغییرات رفتاری، نشانههای بالینی مسمویت، تغییرات در وزن بدن، مصرف غذا و آب به مدت ۱۴ روز متوالی از دوره تحت حاد و ۹۰ روز متوالی از دوره تحت مزمن مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت بررسیهای بافتشناسی بر روی بافتهای مهم در مسمویت و متابولیسم بدن انجام شد. نتایج این پژوهش که در نشریه بین المللی Stem Cell Research & Therapy به انتشار رسیده است، نشان داد، پیوند سلولهای بنیادی مزانشیمی کشت داده شده به صورت کلونی به روش تزریق به ورید یا دیسک بین مهرهای منجر به بروز هیچ نشانه معنیداری از مسمومیت بالینی، تغییر در خصوصیات بافتشناسی یا بروز تومور در حیوانات مدل دریافت کننده پیوند نشد. نتایج این پژوهش نشان میدهد استفاده از سلولهای بنیادی مزانشیمی کشت داده شده به صورت کلونی منجر به مسمومیت و بروز تومور نمیشود و امکان تعمیم این سلولها به کارآزمایی بالینی وجود دارد.
اطلاعات بیشتر:
More information: Behnoosh Tayebi, Mahnaz Babaahmadi, Mohammad Pakzad, Mostafa Hajinasrollah, Farhad Mostafaei, Shahrbanoo Jahangiri, Amir Kamali, Hossein Baharvand, Mohamadreza Baghaban Eslaminejad, Seyedeh-Nafiseh Hassani and Ensiyeh Hajizadeh-Saffar, Standard toxicity study of clinical-grade allogeneic human bone marrow-derived clonal mesenchymal stromal cells, Stem cell research & therapy (2022). doi.org/10.1186/s13287-022-02899-9