وزیکولهای خارج سلولی نقش مهمی در بر همکنشهای بین سلولی و بازسازی ماتریکس خارج سلولی ایفا میکنند. این وزیکولها به وسیله انواع مختلفی از سلولها، از جمله سلول های مزانشیمی، سلولهای ایمنی، سلولهای اندوتلیال، سلولهای اپیتلیال، سلولهای عصبی، سلولهای بنیادی جنینی و سلولهای سرطانی، ترشح میشوند و حامل زیست مولکولهای عملکردی شامل DNA، میکرو RNAsها، RNAهای پیامرسان، RNAهای طویل غیرکدکننده، لیپیدها و پروتئینها هستند؛ به همین دلیل اثرات فیزیولوژیک متنوعی بر سلولهای هدف خود دارند. با توجه به این که وزیکولهای خارج سلولی میتوانند به عنوان یک گزینه امن، ارزان قیمت و در دسترس، جایگزین سلولدرمانی شوند، در سالهای اخیر مطالعات زیادی در خصوص آنان صورت گرفته است. با هدف معرفی و بررسی جزئیات وزیکولهای خارج سلولی استخراج شده از سلولهای بنیادی مزانشیمی و لنفوسیتهای T تنظیم کننده، دکتر مسعود وثوق از پژوهشگاه رویان به همراه پژوهشگرانی از کشورهای روسیه، ترکیه و مولداوی به نگارش مقالهای مروری پرداختند. این مقاله که در نشریه بین المللی Journal of Molecular Medicine منتشر شده است، به بررسی استفاده درمانی وزیکولهای خارج سلولی به دست آمده از سلولهای مذکور در درمان بیماریهایی چون سندرم زجر تنفسی حاد، بیماریهای خودایمنی و سرطان میپردازد. این مقاله مروری چنین نتیجه میگیرد که وزیکولهای خارج سلولی، با توجه به محتوی منحصر به فردشان، میتوانند به عنوان نشانگر زیستی در تشخیص برخی از بیماریها مورد استفاده قرار گیرند. همچنین با توجه به تواناییشان در حفاظت از زیست مولکولهایی که حمل میکنند و عبور از غشاهای زیستی، ابزار مناسبی برای انتقال دارو محسوب میشوند. مطالعات زیادی روی وزیکولهای خارج سلولی استخراج شده از سلولهای بنیادی مزانشیمی صورت گرفته است و این وزیکولها به تعدیل سیستم ایمنی شهرت دارند، اما به دلیل اثر دوگانه بر تومورهای سرطانی هنوز استفاده از آنان در این حوزه مورد بحث است. مطالعات کمتری بر روی وزیکولهای خارج سلولی استخراج شده از لنفوسیتهای T تنظیمکننده صورت گرفته است اما استفاده درمانی از آنان در آینده نزدیک امید بخش به نظر میرسد. در نهایت این مقاله مروری چنین عنوان میکند که وزیکولهای خارج سلولی لنفوسیتهای T تنظیمکننده برای درمان بیماریهایی که نتیجه واکنش شدید سیستم ایمنی هستند، مانند بیماریهای خود ایمنی و سندرم زجر تنفسی حاد، مفید خواهندبود؛ اما استفاده از آنان در بیماران مبتلا به سرطان یک انتخاب مرگبار است.
اطلاعات بیشتر:
More information: Zahra Heydari, Maria Peshkova, Zeynep Burcin Gonen, Ianos Coretchi, Ahmet Eken, Arzu Hanım Yay, Muhammet Ensar Dogan, Nuriye Gokce, Hilal Akalin, Nastasia Kosheleva, Daniela Galea-Abdusa, Mariana Ulinici, Valentina Vorojbit, Anastasia Shpichka, Stanislav Groppa, Massoud Vosough, Mihail Todiras, Denis Butnaru, Yusuf Ozkul & Peter Timashev, EVs vs. EVs: MSCs and Tregs as a source of invisible possibilities, Journal of Molecular Medicine (2023). doi.org/10.1007/s00109-022-02276-2